นักวิจัย วิเคราะห์นโยบาย ‘UCEP’ ชี้ ‘ได้ผลดี-ลดเหลื่อมล้ำ 3 กองทุน’ แนะ รุกพัฒนาระบบข้อมูล ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพบริการ

นักวิจัย ชี้ นโยบายเจ็บป่วยฉุกเฉินวิกฤติมีสิทธิทุกที่ (UCEP) มาถูกทาง ลดความเหลื่อมล้ำระหว่าง 3 กองทุนสุขภาพ พร้อมแนะประเด็นรุกพัฒนา

ศ.นพ.ไพบูลย์ สุริยะวงศ์ไพศาล อดีตอาจารย์คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ในฐานะผู้วิจัยโครงการติดตามนโยบายเจ็บป่วยฉุกเฉินวิกฤติมีสิทธิทุกที่ (UCEP) เปิดเผยว่า จากการวิเคราะห์ข้อมูลนโยบาย UCEP สรุปได้ว่าเป็นนโยบายที่เดินมาถูกทาง ได้ผลดีในระดับหนึ่ง และควรเดินหน้าต่อ ซึ่งในการเริ่มต้นนโยบาย UCEP นี้ ทางหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้มีการหารือความร่วมมือกับโรงพยาบาลเอกชนก่อนทั้งอัตราจ่ายและวิธีจ่ายเงินชดเชย ซึ่งประเด็นที่ทำให้โรงพยาบาลเอกชนรู้สึกพอใจและให้ความร่วมมือ คือ การกำหนดหลักเกณฑ์ UCEP จะต้องเป็นอาการระดับสีแดงเท่านั้น รวมถึงการจำกัดช่วงเวลารักษาที่ 72 ชั่วโมง ทำให้ตั้งแต่ปี 2561-2565 การรับรักษาผู้ป่วย UCEP โดยโรงพยาบาลเอกชนมีจำนวนมากขึ้น ซึ่งยังส่งผลให้ความเหลื่อมล้ำระหว่างสิทธิสุขภาพ 3 กองทุน (บัตรทอง ประกันสังคม สวัสดิการข้าราชการ) ลดลง 

ทั้งนี้ แม้ว่าการดูแลผู้ป่วย UCEP ในส่วนของโรงพยาบาลเอกชนจะดีขึ้น แต่ยังมีการร้องเรียนเกี่ยวกับการเข้ารับบริการ UCEP อยู่  โดยเฉพาะปัญหาถูกเรียกเก็บเงิน และถูกปฏิเสธเข้ารับการรักษา โดยเฉพาะโรงพยาบาลเอกชนระดับ Hi-end ประกอบกับในภาวะอาการที่ผู้ป่วยเชื่อว่าอยู่ในระดับสีแดง แต่โรงพยาบาลแจ้งว่าเป็นสีเหลือง ซึ่งเมื่อมีอาการเจ็บป่วยที่เข้าด้ายเข้าเข็ม ก็ทำให้ญาติตัดสินใจควักเงินจ่ายค่ารักษาเอง 

ศ.นพ.ไพบูลย์  กล่าวต่อไปว่า ในมุมของนักวิชาการ คนไข้ระดับสีเหลืองมีโอกาสที่อาการจะขยับไปเป็นสีแดงได้ ทั้งจากการวินิจฉัยที่คลาดเคลื่อน หรือในจังหวะการประเมินอาการขณะนั้นยังไม่ถึงระดับสีแดง เช่น ตกเลือดในช่องท้องแต่ยังไม่ช็อคก็เป็นสีเหลือง แต่ผ่านไปสักพักมีอาการช็อคก็จะกลายเป็นสีแดง เป็นต้น ดังนั้นเกณฑ์การตัดสินว่าเอาเฉพาะสีแดงก็อาจเป็นช่องโหว่ง รวมถึงการจำกัดบริการที่ 72 ชม. ก็อาจส่งผลต่อความปลอดภัยของผู้ป่วยได้ 

นอกจากนี้จากการวิเคราะห์เพิ่มเติมพบว่า UCEP มีอีกหลายประเด็นที่ปรับปรุงให้ดีขึ้นได้ เช่น ข้อสันนิษฐานที่ว่าการบริการ UCEP ของโรงพยาบาลรัฐดีแล้ว แต่ข้อเท็จจริงยังมีจุดอ่อนที่ต้องปรับแก้ อย่างเช่น ค่าตอบแทนของแพทย์และพยาบาลในโรงพยาบาลรัฐปกติก็อยู่ในอัตราที่ต่ำอยู่แล้ว ทำให้แรงจูงใจและความทุ่มเทจึงต่ำไปโดยธรรมชาติ และเรื่องนี้ไม่ใช่ประเด็นการเป็นคนดีหรือไม่ดี แต่เป็นเรื่องความสมน้ำสมเนื้อในการทำงาน รวมถึงยังมีปัญหาระเบียบและหลักเกณฑ์ต่างๆ ของการใช้เงินที่เป็นอุปสรรค ไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มค่าตอบแทนหรือจัดหาเครื่องมือทางการแพทย์ต่างๆ เพื่อดูแลผู้ป่วย UCEP ดังนั้นแม้ว่าจะมีการอัดฉีดเงินให้โรงพยาบาลรัฐ ก็ไม่อาจแก้ปัญหานี้ได้ 

​

ขณะนี้การนำส่งผู้ป่วยก็ยังเป็นปัญหา พบว่ามีผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤตที่เข้ารับการรักษาในแต่ละวัน โดยการนำส่งผ่านระบบสายด่วน 1669 ไม่ถึง 10% ส่วนการส่งรถพยาบาลไปรับคนไข้ที่ควรสอดคล้องกับความรุนแรงของโรค แต่สัดส่วนไม่ได้เป็นไปตามที่ควรเป็น เช่น ผู้ป่วยสีแดงถูกนำส่งด้วยรถพยาบาลขั้นสูงประมาณ 80% ซึ่ง 80% นี้อยู่ใน 10% ที่ประสานผ่านระบบของ 1669 ดังนั้นจึงเป็นสัดส่วนที่น้อยมาก ส่วนผู้ป่วยสีเหลืองได้รับรถที่เหมาะสมกับอาการน้อยลงไปอีก โดยมีตัวเลขแค่ 12% เท่านั้น

“คำถามคือเราจะอุดช่องว่างนี้ได้อย่างไร 10 กว่าปีที่ผ่านมาอาจถูกจำกัดด้วยงบประมาณ ถูกจำกัดในการสร้างแรงจูงใจ หรือหากลไกอื่น เช่น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) เข้ามาทำในเรื่องนี้ รวมถึงการพัฒนาบุคลากรในระบบ ซึ่งต้องฝากไปยังสถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ (สพฉ.) และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง” ศ.นพ.ไพบูลย์ ระบุ

ศ.นพ.ไพบูลย์ ทิ้งท้ายว่า ต้องให้ความสำคัญกับข้อมูลที่ต้องมีการลงทุนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถของโรงพยาบาลรัฐในการวิเคราะห์ข้อมูล การพัฒนาคุณภาพข้อมูล และการเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างโรงพยาบาล เนื่องจากคนไข้ฉุกเฉินวิกฤติมักไปตั้งต้นที่โรงพยาบาลอำเภอ หรือ โรงพยาบาลขนาดเล็กก่อน แล้วส่งต่อไปโรงพยาบาลขนาดใหญ่ หรือถ้ามาโรงพยาบาลเอกชน เมื่อครบ 72 ชม. ก็ต้องส่งกลับโรงพยาบาลต้นสังกัด ดังนั้นหากเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างโรงพยาบาลได้ ก็จะมีข้อมูลเพียงพอให้กับแพทย์ผู้รักษาในการดูแลผู้ป่วยต่อเนื่อง 

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่  
1.สายด่วน สปสช. 1330 
2.ช่องทางออนไลน์
• ไลน์ สปสช. พิมพ์ไลน์ไอดี @nhso หรือคลิก https://lin.ee/zzn3pU6
• Facebook : สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ https://www.facebook.com/NHSO.Thailand
• ไลน์ Traffy Fondue เป็นเพื่อนใน LINE ค้นหาไอดี @traffyfondue หรือคลิกที่ลิงค์ https://lin.ee/nwxfnHw