‘หมอประเวศ’ เสนอจัดตั้ง ‘คณะมนตรีสุขภาพ’ รวมพลัง 8 หน่วยงาน ‘ตระกูล ส.’ ตั้งวงคุยทุกสัปดาห์คลี่คลายปัญหาชาติ

หมายเหตุ : ศ.เกียรติคุณ นพ.ประเวศ วะสี ปาฐกถาพิเศษ ในหัวข้อ “Synergy for Safety and Well-Being” ในงานประชุมวิชาการ HA National Forum ครั้งที่ 23 เมื่อวันที่ 15 มี.ค. 2566 ซึ่งจัดโดยสถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (สรพ.)

ธีมงานประชุมในครั้งนี้คือการผนึกกำลังเพื่อความปลอดภัยและสุขภาวะ ซึ่งผมขอเติมด้วยว่าเป็นสุขภาวะที่สมบูรณ์ของคนไทยทั้งแผ่นดิน ถือเป็นเรื่องที่ยิ่งใหญ่ที่สุด เพราะเป็นไปเพื่อชีวิตของมนุษย์

ความปลอดภัยและสุขภาวะที่สมบูรณ์ของคนทั้งแผ่นดิน ควรเป็นเป้าหมายสูงสุดของการพัฒนาประเทศไทย ปัจจุบันประเทศไทยไม่มีเป้าหมายสูงสุดร่วมกัน มีแต่เป้าหมายที่แยกส่วนแยกย่อย แต่ถ้าตั้งเป้าหมายแล้วทุกส่วน ทุกองค์กร ไปสู่เป้าหมายร่วมกัน ก็จะเกิดความเป็นองค์รวม

“หากดูคำจำกัดความเรื่องสุขภาพขององค์การอนามัยโลก คือ Health is complete well-being ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ สังคม ปัญญา ไม่เพียงแค่การไม่มีโรคเท่านั้น แต่เป็นการบูรณาการอยู่ในการพัฒนามนุษย์และสังคมทั้งหมด เราจึงพูดว่าเรื่องสุขภาพคือทั้งหมด เมื่อเป็นทั้งหมด จึงควรเป็นเป้าหมายสูงสุดของการพัฒนา”

ความเป็นองค์รวมในสำคัญและมีพลังมาก ยกตัวอย่างร่างกายของคนเราที่มีความเป็นองค์รวม อวัยวะทุกอวัยวะ เซลทุกเซล มีเป้าหมายร่วมกัน ขณะที่เซลมะเร็งคือตัวอย่างของเซลที่ทำตัวแยกเป็นเอกเทศ ไม่คำนึงถึงองค์รวม ทำให้ระบบทั้งหมดเสียสมดุล ป่วยและไม่ยั่งยืน ถ้าประเทศไทยสามารถพัฒนาได้แบบองค์รวม มีเป้าหมายสูงสุดแล้วทุกองค์ประกอบของประเทศ มุ่งสู่เป้าหมายสูงสุดเดียวกัน ประเทศจะลงตัวมีบูรณาภาพและดุลยภาพ

“เราสามารถออกแบบระบบและโครงสร้างของประเทศมันจะเกิดเป็นองค์รวมที่มีคุณสมบัติใหม่ที่มหัศจรรย์ เหมือนเครื่องบินที่มีส่วนประกอบหลายหมื่นชิ้น โดยตัวส่วนประกอบไม่สามารถบินได้ แต่เมื่อประกอบครบเป็นองค์รวม เครื่องบินมีคุณสมบัติใหม่คือบินได้ ระบบและโครงสร้างของสุขภาวะที่สมบูรณ์ คือต้องเอาพื้นที่เป็นตัวตั้งและต้องพัฒนาอย่างบูรณาการ ไม่ใช่พัฒนาแบบแยกส่วน”

การออกแบบระบบและโครงสร้างนี้เหมือนการสร้างบ้าน ถ้าต้องการสร้างบ้านประเทศไทยใหม่ที่น่าอยู่ จะมีโครงสร้าง 3 ส่วนใหญ่ๆ คือ 1. พื้นล่างต้องแข็งแรง 2. ผนังบ้าน คอระบบต่างๆ 8 ระบบ และ 3. หลังคา คือระบบภูมิคุ้มกันที่เชื่อมโยงทั้งหมดกับทุกระบบ

พื้นล่าง คือพื้นที่ประเทศทั้งประเทศที่มีการพัฒนาอย่างบูรณาการใน 8 มิติ คือเรื่องเศรษฐกิจ จิตใจ สังคม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม สุขภาพ การศึกษา ประชาธิปไตย

ผนัง 8 ด้าน คือ 8 ระบบ ประกอบด้วย ระบบสุขภาพ ระบบเศรษฐกิจ ระบบการศึกษา ระบบศาสนา ประชาสังคม ระบบรัฐ ระบบการเมือง และระบบสื่อสาร ทั้งหมดนี้ เมื่อผนึกกำลังประกอบเป็นตัวบ้าน จะมีทรัพยากรเพื่อการพัฒนามหาศาล

ในส่วนของระบบสุขภาพ เป็นระบบที่มีความพร้อมที่สุด กุญแจสำคัญคือการผนึกกำลังองค์กรตระกูล ส. ทั้ง 8 คือ (กระทรวง) สาธารณสุข สปสช.  สวรส.  สช. สสส. สรพ. สพฉ. มสช. หรืออาจจะเรียกเล่นๆ ว่า “คณะมนตรีสุขภาพ”

“ผมขอเสนอให้มีการประชุมทุกสัปดาห์ เพื่อเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้เกิดเรื่องดีๆ รวมทั้งมีคณะทำงานประสานพลัง 8 คณะ เพื่อเชื่อมโยงกับระบบทั้ง 8 ในการขับเคลื่อนประเทศไทยอย่างบูรณาการ เช่น อาจมีคณะทำงานประสานพลังภาคเศรษฐกิจ ภาคการศึกษา ภาคการเมือง ฯลฯ เชื่อมไปทุกภาค”

ถ้าประกอบทุกอย่างเป็นแบบนี้ ทุกอย่างจะลงตัว นี่คือการ Synergy สิ่งที่สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาลหรือ สรพ. เสนอประเด็นในประชุมครั้งนี้ จึงเป็นเรื่องยิ่งใหญ่ เป็น Grand Synergy พลังประเทศไทย โดยมีเป้าหมายคือความปลอดภัยและสุขภาวะที่สมบูรณ์ของคนไทยทั้งประเทศ

อนึ่ง คณะมนตรีสุขภาพตามแนวคิด ศ.นพ.ประเวศ ประกอบด้วย 1. กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) 2. สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) 3. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) 4. สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) 5. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) 6. สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (สรพ.) 7. สถาบันการแพทย์ฉุกเฉิน (สพฉ.) 8. มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ (มสช.)