ไม่ได้ ‘ซวย’ แค่ ‘ป่วยลม’ มารู้จักกับ ‘ไฮโปคอนเดรีย’ อาการทางจิตที่คิดว่า ‘ร่างกายป่วย’

ความวิตกกังวลเมื่อ “รู้สึก” ว่าร่างกายตัวเองกำลังผิดปกติหรือมีปัญหา มักจะใหญ่เกินกว่าความเป็นจริงที่เกิดขึ้น พาลให้คิดไปว่าตัวเองกำลังป่วยด้วย “โรคร้าย”

ยิ่งผนวกกับยุคสมัยที่ผู้คนชอบเอาสิ่งที่ตัวเองเป็นหรือรู้สึกไป “search” โดยเฉพาะในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ยิ่งทำให้เพิ่มความวิตกกังวลให้กับตัวเองเข้าไปใหญ่

ฉันป่วยเป็นโรคนั้นโรคนี้หรือไม่ แล้วจะทำอย่างไรดี ?

หลายต่อหลายครั้ง เวลาร่างกายผิดปกติ ผู้คนก็มักจะพยายามรักษาตนเองไปพร้อมๆ กับการตามหาต้นตอของอาการ เช่น เมื่อเกิดอาการปวดศีรษะ ก็มักจะไปค้นหาข้อมูลในโลกออนไลน์แล้วก็มักจะพบว่าปวดศีรษะจะเป็นสัญญาณของโรคร้ายที่กำลังเกิดขึ้นกับตน

ทว่า ที่จริงแล้วมันอาจจะมาจากสาเหตุทั่วไปเล็กน้อยที่ไม่อันตราย เช่นเป็นเพราะความเครียดจากงาน พักผ่อนน้อย หรือที่จริงอาจจะเป็นแค่สายตาผิดปกติแล้วไม่ได้ใช้แว่นตา

หรือในบางครั้ง เมื่อผู้คนเจ็บหน้าอกแล้ววิ่งไปหาข้อมูลในอินเตอร์เน็ต ก็มักจะพบข้อความเนื้อหาที่บ่างชี้ว่า อาการเจ็บหน้าอกเหล่านั้นเป็นโรคร้ายแรง เช่น โรคเกี่ยวกับปอด หรือเกี่ยวกับหัวใจ แต่ในความเป็นจริงนั้น อาการเจ็บหน้าอกอาจจะมาจากกรดไหลย้อน การทานอาหารไม่ตรงเวลา

แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่า อาการเจ็บป่วยตามตัวอย่างข้างต้นจะไม่ได้มีแนวโน้มเป็นสาเหตุของโรคภัยร้ายแรง ฉะนั้นการตั้งข้อสังเกตกับร่างกายตัวเองจึงเป็นสิ่งที่ดี และไม่ใช่เรื่องผิดแต่อย่างใด

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่อยากจะอธิบายผ่านงานเขียนชิ้นนี้ก็คือ อาการคิดไปเองว่าตนเองป่วยเป็นนั่นเป็นนี่ ที่จริงแล้วสามารถอธิบายทางการแพทย์ได้ เพราะบางครั้งการที่ผู้คนคิดว่าตนเองป่วยอาจจะไม่ใช่เพราะกังวลจากการ “หาหมอกูเกิ้ล” มา แต่อาจจะมาจาก “อาการทางจิต”

โรควิตกกังวลกับความเจ็บป่วย หรือ Illness Anxiety Disorder หรือ Hypochondria (ไฮโปคอนเดรีย) คืออาการที่ผู้คนมีความกลัวเกินจริงเกี่ยวกับอาการป่วยและสุขภาพ โดยเชื่อว่าตนเองนั้นป่วยจริงๆ หรือเป็นไปได้ที่จะป่วยจริงๆ ซึ่งอาการนี้เกิดขึ้นได้ตั้งแต่จากการสังเกตุอาการของตนเองไปจนถึงอาการวิตกกังวลแม้ว่าตนจะได้รับการตรวจของแพทย์แล้วไม่พบอาการอันใด

ด้วยความหวาดวิตกที่มากเกินไป อาการไฮโปคอนเดรียสามารถก่อปัญหาให้กับชีวิตประจำของผู้คนได้

ผู้ที่มีอาการไฮโปคอนเดรียนั้น มักจะมีพฤติกรรมที่ทำให้สังเกตเห็นได้ชัด เช่น การตามหาคำแนะนำและการวินิจฉัยจากแพทย์ซ้ำไปซ้ำมาและหลากหลาย หรือการร้องขอการตรวจจากแพทย์ซ้ำไปซ้ำมา เพราะว่าต้องการที่จะค้นหาให้ได้ว่าตนเองป่วยหรือไม่

กับอีกพฤติกรรมหนึ่งคือการที่จะเลี่ยงไปพบแพทย์หรือสถานพยาบาล ไม่เชื่อแพทย์เพราะคิดว่าแพทย์ไม่ได้ใส่ใจตนเพียงพอหรือไม่มีความสามารถเพียงพอ ทั้งหมดล้วนแล้วแต่นำไปสู่ความกลัวและวิตกกังวลอย่างรุนแรง

ในทางสถิติ 0.1% ของชาวอเมริกันนั้นประสบกับปัญหาไฮโปคอนเดรีย

สำหรับที่มาของอาการไฮโปคอนเดรียที่เกิดขึ้นกับผู้คนนั้น เหล่าผู้เชี่ยวชาญทางด้านสุขภาวะยังไม่สามารถหาสาเหตุที่แท้จริงของอาการทางจิตนี้ได้ว่าเกิดขึ้นมาจากอะไรหรือทำไมถึงมีอาการนี้ได้ แต่ก็มีข้อสันนิฐานบางประการว่า สาเหตุของไฮโปคอนเดียนั้นอาจจะมาจาก เช่น

• ความบอบช้ำทางใจในวัยเด็กจากการถูกทำร้ายหรือละเลย
• อาการป่วยที่เคยเกิดขึ้นในวัยเด็ก
• ความเครียดสูง
• สุขภาพใจแย่อันมีสาเหตุมาจากสุขภาวะภายในครอบครัวที่ไม่ดี
• อาการทางจิตที่เป็นอยู่ก่อนแล้ว
• การถูกล่วงละเมิด ทั้งทางกายและอารมณ์

ทั้งหมดนี้คือสิ่งที่พบเจอได้บ่อยครั้งจากผู้ที่มีอาการไฮโปคอนเดรีย

และด้วยอาการของไฮโปคอนเดรีย ก็มักจะส่งผลต่อผู้คนที่กำลังประสบกับปัญหาทำให้เกิดอาการหลีกเลี่ยงผู้คนเพราะกลัวติดโรค หมกหมุ่นกับการค้นคว้าโรคที่ตัวเองกังวลอยู่ กังวลกับอาการที่เกิดกับตนเกินเหตุทั้งที่เป็นเรื่องเล็กน้อย เช่นกังวลกับอัตรการเต้นของหัวใจมากเกินไป หรือแม้กระทั่งย้ำคิดย้ำทำคอยถามคนรอบข้างหรือแพทย์ว่าตนจะป่วยไหม

สำหรับปัญหานี้ การจะให้การดูแลรักษานั้น ต้องเข้ารับการรักษาและดูแลโดยจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยา เพื่อให้อาการของโรคทางจิตนี้บรรเทาลง เพราะว่าถ้าไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกวิธี ไฮโปคอนเดรียสามารถนำไปสู่ปัญหาทางการเงินเพราะใช้ไปกับการพบแพทย์มากเกินจำเป็น  ปัญหาในความสัมพันธ์กับผู้คนที่อยู่รอบข้างจากการคอยรบกวนเวลาวิตกกังวล นี่ยังรวมถึงอาการวิตกกัลวลที่มากเกินไปสามารถนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจริง ๆ ได้ แม้กระทั่งนำไปสู่การ “ฆ่าตัวตาย” จากความเครียดและวิตกกังวล

สำหรับใครที่กำลังกังวลเรื่องปัญหาสุขภาพจิต สามารถที่จะใช้สิทธิต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น สิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (ติดต่อ 1330) สิทธิสวัสดิการการรักษาพยาบาลข้าราชการ (ตรวจสอบสิทธิเพิ่มเติมที่ กรมบัญชีกลาง โทร. 02-127-7000) และ สิทธิประกันสังคม (ติดต่อ 1506) ทั้งหมดนี้สามารถใช้สิทธิเข้ารับบริการดูแลรักษาด้านสุขภาพจิตได้ฟรี

อ้างอิง
http://sanook.com/hitech/1505489/
http://bumrungrad.com/th/conditions/anxiety-disorder
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9886-illness-anxiety-disorder-hypochondria-hypochondriasis
http://mayoclinic.org/diseases-conditions/illness-anxiety-disorder/symptoms-causes/syc-20373782
http://medicalnewstoday.com/articles/9983
https://centerforanxietydisorders.com/hypochondriac-signs/